Bolesław Kamykowski
KAMYKOWSKI Bolesław Ludwik (23 października 1927 Lublin – 14 listopada 1993 Warszawa),
scenograf.
Był synem profesora gimnazjalnego Ludwika Kamykowskiego i Marii z Ziomków; mężem Joanny z domu Budyn. W 1936 zamieszkał z rodziną w Krakowie, gdzie podczas II wojny światowej był uczniem Szkoły Przemysłu Artystycznego, a po jej zamknięciu pracował jako pomocnik introligatora w Wytwórni Przetworów Papierniczych. Po wojnie, do 1949 studiował i pracował w teatrach w Krakowie. W 1945 przystąpił do egzaminu wstępnego na Akademię Sztuk Pięknych; nie miał matury, ale decyzją Senatu został przyjęty na II rok studiów jako wolny słuchacz i zobowiązany do uzupełnienia wykształcenia z zakresu szkoły średniej. W 1948, gdy zdał maturę, zaliczono mu dotychczasowe lata studiów i pozwolono na ich kontynuację. Malarstwo studiował u Eugeniusza Eibischa (dyplom w 1949), a scenografię u Karola Frycza (dyplom w 1953). Podczas studiów zarabiał na utrzymanie pracując jako tragarz, dekorator wnętrz i wystaw sklepowych.
W 1945, z kolegami z I roku Akademii Sztuk pięknych, wziął udział w przygotowaniach moralitetu Niegodzien i godni w reżyserii Tadeusza Kantora w Teatrze Akademickim Rotunda; był wykonawcą dekoracji (premiera 1 lipca 1945, grano trzy razy). W 1946 w Teatrze Rapsodycznym, wspólnie z Janiną Garycką przygotował oprawę plastyczną trzech przedstawień: Sielanka (21 maja), Żołnierzowi Rapsod (6 października) i Rozkosz a krotofila. Humor staropolski (10 grudnia). W 1949 Teatr Muzyczny Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza wystawił z jego scenografią Zemstę nietoperza (9 kwietnia) i Królową przedmieścia (11 czerwca). W sezonie 1949/50 został zaangażowany jako scenograf do Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu, a od 1 grudnia 1950 do Teatrów Dramatycznych w Krakowie, gdzie pozostał do 30 września 1957 (od 1954, po rozdzieleniu scen w Teatrze im. Słowackiego) i opracował scenografię m.in. do: W Błędomierzu i Talentów i wielbicieli (1951), Zemsty (1952), Wielkiej polityki i Jegora Bułyczowa i innych (1953), Nocy narodowych (1954), Pierwszego dnia święta (1955), Złotej karety (1956).
Współpracował też z innymi teatrami dramatycznymi, muzycznymi i lalkowymi. Projektował scenografię do takich spektakli, jak: w Jeleniej Górze Niemcy (1950); w Łodzi w Teatrze im. Jaracza Przygoda florencka (1957), Ładna historia (1959), Porwanie Sabinek (1964), Ogniem i mieczem (1967); w Teatrze Powszechnym Młyn (1960), Głupi Jakub (1962); w Teatrze 7.15 Pani prezesowa; w Warszawie w Teatrze Klasycznym: Harvey (1961); w Poznaniu w Teatrze Polskim Rozbity dzban (1958), a w Teatrze Nowym Moralność pani Dulskiej (1973); w Teatrze Śląskim w Katowicach Wesele Figara (1968); w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej Dwaj na koniach, jeden na ośle (1975).
Spośród jego wielu prac w teatrach muzycznych warto wymienić takie, jak: w Krakowie, w Teatrze Muzycznym Opery i Operetki: Straszny dwór (1955, wznowienia: 1960, 1964, 1970), Konrad Wallenrod oraz operetki i musicale: Dama od Maxima (1969), Księżniczka czardasza (1981), My Fair Lady (1987); w Operze Śląskiej w Bytomiu Trubadur (1954) i Carmen (1956); w Operetce w Gliwicach; Rozbitkowie z Kalipso W. Rudzińskiego z librettem Bolesława Żabko-Potapowicza (1957), No, no Nanette (1958), Piękna Helena (1968), Życie paryskie (1973); w Operetce w Warszawie Baron cygański (1966); w Teatrze Muzycznym w Gdyni: Piękna Galatea (1959), Alarm (1963), Fantastyczny rejs (1966), Karuzela (1971).
Najczęściej pracował w Operetce (od 1972 Teatr Muzyczny) w Łodzi: Boccaccio, Bal w operze – 1959; Maskotka, Panna Wodna – 1960; Król włóczęgów, Kwiat Hawajów – 1961; Biała akacja (1962), Bal samotnych (1965), Noc w Wenecji (1966), Dziękuję ci, Ewo (1968), Turniej w Rio de Maracasso (1969), Ach, Nicole (1971), Widzewska ballada (1974) i w Operetce w Lublinie: Ptasznik z Tyrolu (1965); Daj buzi, Kate, Wiedeńska krew, Dama od Maxima – 1966; Orfeusz w piekle (1968). Przygotował oprawę plastyczną do: Rakiety Alfa I w Teatrze Guliwer w Warszawie (1958), O Janku, co psom szył buty (1964) i Biali bracia (1965) w Teatrze Lalek Pinokio w Łodzi (także w Teatrze Banialuka w Bielsku-Białej, 1966).
Na początku lat 50. jego projekty podporządkowane były panującemu na scenach repertuarowi, przedstawiały najczęściej mieszczańskie wnętrza, z autentycznymi meblami i detalami. Nieraz udało mu się jednak zaproponować ciekawe rozwiązania plastyczne, a do udanych należały dekoracje do sztuk klasycznych (Młyn, Rozbity dzban: scenografia stylizowana na ludową przedstawiała jarmarczną scenkę z połataną kurtyną; Wesele Figara: chwalono „zwiewność” i „wdzięczność” dekoracji oraz barokowe kostiumy). Efektowne, malarskie lub lekkie, architektoniczne konstrukcje, projektował w teatrach muzycznych, np. w Operze Śląskiej „dał świetne malarsko dekoracje” do Trubadura, a jego twórczość cechowała
świeżość pomysłu, lapidarność ujęcia i wyrobiony
smak estetyczny
(Adolf Dygacz);
w Krakowie pisano o pięknych dekoracjach i kostiumach do Damy od Maxima, w Lublinie o pełnej pomysłowych elementów scenografii do Wiedeńskiej krwi, dowcipnej,
nawiązującej do pseudoludowych pocztówek dziewiętnastowiecznych
(Wiera Korneluk)
w Ptaszniku z Tyrolu, i
stylizującej dowcipnie, świadomie na operetkowo, niebo
i piekło
(Maria Bechczyc-Rudnicka)
w Orfeuszu w piekle.
Sukcesy odnosił jako scenograf telewizyjny i filmowy. Był autorem scenografii do wielu przedstawień Teatru TV, m.in. latach 80. i 90. w reżyserii Kazimierza Kutza: Samobójca, Do piachu, Kolacja na cztery ręce, Noc Walpurgi, albo Kroki Komandora, Stalin i Stanisława Różewicza: Pułapka, Knock, czyli Triumf medycyny, Wyszedł z domu. Za scenografię do Gdy rozum śpi otrzymał nagrodę na Festiwalu Polskiej Twórczości Telewizyjnej w Olsztynie. Od 1955, niemal przez całe życie, zajmował się scenografią filmową, projektował kostiumy, był drugim, a potem samodzielnym scenografem, dekoratorem wnętrz. Od 1962 był etatowym scenografem w Zespołach Filmowych w Warszawie, pracował też w Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi. Do 1994 zaprojektował scenografie lub kostiumy do około 70. filmów i telewizyjnych seriali; warto wymienić filmy w reżyserii Kazimierza Kutza: Sól ziemi czarnej (nagroda na Lubuskim Lecie Filmowym), Perła w koronie, Śmierć jak kromka chleba; seriale Czarne chmury, Modrzejewska.
W 1988–90 pełnił funkcję głównego scenografa w ośrodku TV Kraków. W 1982–89 prowadził zajęcia z zakresu scenografii na Wydziale Radia i TV Uniwersytetu Śląskiego, a od 1989 w Studium Scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W 1995 powstał film dokumentalny Bolesław Kamykowski. Kamyk (reżyseria Dominik Kozioł).
Bibliografia
Almanach 1993/94; M. Bechczyc-Rudnicka, Godziny osobliwe, Lublin 1966 s. 251; Bechczyc-Rudnicka: Uchylanie masek s. 23, 75; Dąbrowski: Na deskach t. 3; 40 lat szczecińskiej sceny muz.; 10 lat Operetki Śląskiej 1952–62; Fredro na scenie; J. Jeleniewska-Ślesińska, W. Ślesiński: Studenci i absolwenci krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w 40-leciu PRL, Kraków 1984; Komorowska: Kronika t. muz. 1944–89; Kotlarczyk, Wojtyła: O T. Rapsodycznym; Kudliński: Przypadki; Lachowicz: Dwadzieścia lat; Opera Śląska 1945–55 s. 46 (A. Dygacz); 50-lecie T. Rapsodycznego; XV lat Operetki w Łodzi; Powszechny nie tylko z imienia s. 60, 63; Pół wieku Opery Śląskiej 1945–2000 s. 190; Strzelecki: Plastyka teatr.; Vogler: Przygody s. 147, 157, 158, 171, 172, 213; Woźniakowska; Żuchowski: Panorama (tu opinie M.Bechczyc-Rudnickiej, W. Korneluk); Gaz. Wyb. 1993 nr 271; Głos Wielk. 1958 nr 230; Kino 1993 nr 12 (K. Kutz); Wieczór 1968 nr 217; Akt zgonu nr V/3240/1993, Arch. USC Warszawa; Akta (fot.), ZASP; Almanach 1944–59; www.podkowianskimagazyn.pl (K. Szydłowska-Pawłowicz); www.filmpolski.pl
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
