Dora Kalinówna
KALINÓWNA Dora, właściwie Dwora Klingbeil, zamężna Ratner (15 grudnia 1905 Łódź – 1986 Rio de Janeiro),
aktorka, pieśniarka.
Była córką Hermana i Marii Klingbeilów; żoną Józefa Ratnera. W 1923–26 studiowała w Oddziale Dramatycznym przy Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. W 1926–31 występowała w teatrze Qui Pro Quo, zyskując uznanie jako pieśniarka i recytatorka, a przede wszystkim niezrównana wykonawczyni szmoncesów Juliana Tuwima, Mariana Hemara, Andrzeja Własta. Z teatrem Qui Pro Quo w 1927–31 wyjeżdżała na występy do Lwowa i Krakowa. W latach 30. występowała nadal w teatrach i kabaretach warszawskich: Banda (1931–33; zagrała tu jedyną w swojej karierze rolę dramatyczną – Polę w Murzynie warszawskim), Morskie Oko (1932; w jednym z programów śpiewała swój największy przebój – tango Rebeka), Rex (1933), Cyganeria (1933), Wielka Operetka (1934), Stara Banda (1934–35), Cyrulik Warszawski (1935–37). Występowała z własnymi programami w miastach Polski, m.in. w 1935 we Lwowie i wyjeżdżała na tournée do krajów Europy i USA. W 1932 wystąpiła w filmie Sto metrów miłości, a w 1936 w Tajemnicy panny Brinx.
W czasie II wojny światowej przebywała w Brazylii. Występowała na koncertach i wieczorach artystycznych, organizowanych przez Poselstwo RP w Rio de Janeiro, z których dochód przeznaczony był na rzecz ofiar wojny w Polsce, m.in.: 24 kwietnia 1940 wystąpiła w Kurytybie na wieczorze zorganizowanym przez Kurytybską Sekcję Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny; 29 listopada 1940 w Rio de Janeiro wzięła udział w rewii Café de Varsovie, opracowanej przez Tuwima i Jana Lechonia i wystawionej również dzięki staraniom Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny; 1 września 1942 – w trzecią rocznicę wybuchu wojny wzięła udział w uroczystej Akademii, która odbyła się w Sali Brazylijskiego Związku Dziennikarzy, recytowała napisane specjalnie na tę uroczystość wiersze poetów brazylijskich; 19 września tego roku wystąpiła z recitalem poetyckim, na który złożyły się utwory poetów polskich. Po wojnie mieszkała w Rio de Janeiro u siostry.
Przyjeżdżała na koncerty do Nowego Jorku (np. w 1956 z okazji przyjazdu Hemara wystąpiła w programie Kabaret Hemara), do Londynu (w 1965 brała dział w wieczorze wspomnień w Ognisku Polskim), i do Tel Awiwu. Występowała w języku angielskim, francuskim, hebrajskim i polskim. Jerzy Jurandot wspominał ją jako
aktorkę o wielkim talencie charakterystycznym, twórczynię bogatej i różnorodnej galerii typów, kunsztownie budowanych
na fundamencie monologu lub piosenki.
Bibliografia
Boy: Pisma t. 22–27; Ciecierski: Zwyczajne życie; J. Jurandot: Dzieje śmiechu, Warszawa 1959 s. 29, 62, 157: K. Krukowski: Mała antologia kabaretu, Warszawa 1982 s. 180, 238; Krasiński: Warsz. sceny; Łoza: Czy wiesz (il.), Michalski: Powróćmy; Mieszkowska: Hemar; Mieszkowska; Była sobie piosenka (il.); Mościcki: Qui Pro Quo s. 314 327 (il.); Sempoliński: Wielcy artyści; Wilski: Szkolnictwo; T. Wittlin: Ostatnia cyganeria, Warszawa 1989; A. Zelwerowicz: O sztuce teatralnej. Artykuły – wspomnienia – wywiady z lat 1908–1954, Wrocław 1993; Dz. Pol. i Dz. Żołnierza 1988 nr 146; Kal. Teatr. na rok 1989, Warszawa 1989 (wydawnictwo ZASP); Kur. Warsz. 1928 nr 117, 166, 343, 1929 nr 18, 135, 215, 262, 309, 1930 nr 20, 72, 120, 262, 270, 316, 350, 1931 nr 33, 79, 308, 1932 nr 26, 82, 110, 171, 249, 338, 1933 nr 120, 162, 270, 1934 nr 50, 154, 349, 1935 nr 125, 208, 242, 1936 nr 80, 1937 nr 23; Pam. Teatr. 1976 z. 1–2 s. 17, 18, 1997 z. 1–4 s. 205, 2009 z. 1–2 s. 64; Błasiak: T. kielecki przed 1939 s. 124; Galewski: Pamiętnik mps s. 11, 243; Programy (m.in. do rewii „Coś wisi w powietrzu”, Qui Pro Quo, sez. 1928/29; il.), IS PAN: Archiwalia i fot., Arch. PAN Warszawa (Kolekcja „Artyści emigracyjnej Melpomeny”, dar A. Mieszkowskiej); Materiały, Red. SBTP IS PAN; www.geni.com/people
Ikonografia
Fot. – Bibl. Nar., NAC.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
