Osoby

KAMIŃSKA Alicja Halina, zamężna Stwora (9 lipca 1922 Warszawa – 10 października 1985 Kraków),

aktorka. 

Była córką Józefa Kamińskiego i Marii z Kłosów; żoną Jacka Ziemowita Stwory, poety, pisarza, dziennikarza radiowego, współtwórcy i współautora krakowskiego kabaretu literackiego Jama Michalikowa (1918–1994; ślub 28 stycznia 1950 w Krakowie). Przed wojną zdała tak zwaną małą maturę w Gimnazjum Józefy Gagatnickiej w Warszawie, a później, z powodu śmierci matki, by pomóc w utrzymaniu rodziny, zatrudniła się w biurze handlowym „Jakubowski”. Lata II wojny światowej przeżyła w Warszawie; w 1940 zdała maturę na tajnych kursach, a w czasie powstania warszawskiego walczyła w oddziałach Armii Krajowej. Po powstaniu znalazła się w Katowicach, a potem przyjechała do Krakowa, gdzie jeszcze w 1945 została słuchaczką Studia Teatralnego Starego Teatru. 

Zaczęła występować w Teatrze Powszechnym im. Żołnierza Polskiego pod dyrekcją Karola Adwentowicza i od marca do lipca 1946 zagrała: Bertę (Ojciec Augusta Strindberga), Martę (Dzień bez kłamstwa) i tytułową rolę Dionizy w operetce Nitouche. W sierpniu 1946 w Krakowie zdała aktorski egzamin eksternistyczny i uzyskała na rok prawo współpracy. Od października 1946 występowała w programach krakowskiego kabaretu pod nazwą Teatr Siedem Kotów; śpiewała tu piosenki, grała w skeczach, i obok Ireny Kwiatkowskiej, stała się gwiazdą tego teatrzyku. W drugiej połowie sezonu 1946/47 grała w Teatrze Miejskim w Sosnowcu: tytułową Pannę Maliczewską, Fanny w Mariuszu, Krystynę w Znajdzie. Po występie w roli Stefki Maliczewskiej chwalił ją Zdzisław Hierowski:

aktorka o wyraźnym talencie, zupełnie już dobrej technice, widocznej w mówieniu kwestii, ruchach, geście i mimice, czująca się na scenie swobodnie i pewnie,

choć jeszcze

trochę za wyraźnie «robiła» temperament Maliczewskiej.

W sezonie 1947/48 grała np. Dziewczynkę w Kaloszach szczęścia według Andersena w Teatrze Wesoła Gromadka w Krakowie, a po zdanym tu w lipcu 1948 egzaminie, przyznano jej pełne uprawnienia zawodowe. 

W sezonie 1948/49 zaangażowała się do Teatru Powszechnego w Łodzi i występowała jako: Aleksandra Giddens (Lisie gniazdo), Marynia (Klub kawalerów), Lizelotta (Dwa teatry), Mela (Moralność pani Dulskiej). Rolę Meli, która należała do jednej z najlepszych w jej dorobku, zagrała ponownie w 1949 na scenie Starego Teatru w Krakowie, gdzie od sezonu 1949/50 występowała w Teatrach Dramatycznych, w Starym Teatrze i Teatrze im. Słowackiego. Od 1954, po ich rozdzieleniu, była aktorką Starego Teatru, w którym pozostała do 31 sierpnia 1977, kiedy odeszła na emeryturę. W Krakowie mieszkała do końca życia. Od 1960 występowała także w kabarecie Jama Michalikowa i w kolejnych latach wzięła udział niemal we wszystkich jego programach. 

Po 1949 w Krakowie zagrała m.in. takie role, jak: Wiktoria (Faryzeusze i grzesznik, 1950), Blanka (Kruki, 1952), Taisja (Jegor Bułyczow i inni, 1953), Aniela (Chory z urojenia, 1954), Ewa Łasztówna (Dom kobiet, 1955), Lola (Dom otwarty, 1957), Siostra Maria Franciszka (Port Royal, 1957), Mop (Jaką mnie pragniesz, 1961), Rummy Mitchens (Major Barbara, 1963), Lina Rose (Fizycy, 1963), Natalia (Cichy Don, 1964), Hrabina (Nie-Boska komedia, 1965), Pola (Łaźnia, 1967), Kobieta w chustce i Kelnerka (Moja córeczka, 1968), Wieśniaczka (Dziady, 1973), Zosia (Wyzwolenie, 1974), Matka (Małe kroki, wielkie kroki, 1976). 

Była aktorką lubianą i cenioną przez krakowską publiczność. Drobna, szczupła, zgrabna, miała wyrazistą twarz. We wspomnieniu po jej śmierci pisał Juliusz Kydryński, że w młodości była

uosobieniem liryzmu: dziewczę niewinne i jasnowłose (z lekkim rudym odcieniem), promienne i śliczne,

na scenie prezentowała

typ subtelnego aktorstwa, tworzącego postaci o delikatnym rysunku psychologicznym i nie pozbawionym – tak mi się zawsze zdawało – jak gdyby lekko ironicznego podtekstu.

Dodawał, że

Okazała się nie tylko uroczą gwiazdką operetkową i kabaretową, lecz także dojrzałą, interesującą i zwracającą uwagę artystką dramatyczną.

Wielokrotnie jej role były bardzo dobrze ocenione przez krytyków, jak np. interesująca Lina Rose w Fizykach, „wyrazista postać lesbijki” Mop w Jaką mnie pragniesz, czy Siostra Maria Franciszka w Port Royal, którą według Tadeusza Kudlińskiego zagrała z „rzetelnym pogłębieniem”,

zadziwiając dojrzałością środków i szlachetnością tonu

w zarysowaniu postaci młodziutkiej, żarliwej zakonnicy w jej stanach ekstatycznego uniesienia. 

Bibliografia

Almanach 1985/86; Cackowska: Zapolska; X-lecie T. Powszechnego w Łodzi 1946–56; Dąbrowski: Na deskach t. 2; R. Dziewoński: Irena Kwiatkowska i znani sprawcy. Warszawa 2004 (il.); Grodziska: Theatri decor; Groński: Od Siedmiu Kotów s. 108, 243; Kaszyński: Teatr łódz.; J. Ronard Bujański: Starego Teatru druga młodość. Kraków 1985; Sempoliński: Druga połowa; Sto lat Starego Teatru; Dz. Pol. 1985 nr 212, 244 (J. Kydryński); Echo Krakowa 1985 nr 199; Odra 1947 nr 9 (Z. Hierowski); Pam. Teatr. 1991 z. 3–4 s. 711, 1999 z. 3–4 s. 273; Przekrój 1946 nr 75 (il.); Tyg. Powsz. 1958 nr 4 (T. Kudliński); Życie Lit. 1985 nr 42; Akta (fot.), ZASP; Akt zgonu nr 1899/1985, Arch. USC Kraków; Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59; www.cyfrowemuzeum.stary.pl 

Ikonografia

D. Boguszewska-Chlebowska: K. jako Mela (Moralność pani Dulskiej), piórko, tusz, 1949 i K. jako Hrabina (Nie-Boska komedia), piórko, tusz, 1965 – MHKraków; J. Żebrowski; K. jako Blanka (Kruki), karyk., rys., repr. Echo Krak. 1953 nr 31; Fot. – Bibl. Jagiell., IS PAN, ITWarszawa, MTWarszawa, Stary T. Kraków.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Alicja Kamińska, zam. Stworowa (9 VII 1922 Warszawa - 10 X 1985 Kraków), aktorka. Była żołnierzem AK, brała udział w powstaniu warszawskim. W 1946 zdała aktorski egzamin ZASPu, w l. 1946-48 występowała w T. Powszechnym TUR i T. Siedem Kotów w Krakowie, w l. 1948-49 w T. Powszechnym w Łodzi i T. Śląsko-Dąbrowskich w Sosnowcu, 1949-54 w Miejskich T. Dramatycznych w Krakowie, 1954-77 tamże w Starym T. Grała m.in. Melę ("Moralność pani Dulskiej" Zapolskiej), Wiktorię ("Faryzeusze i grzesznik" Wolin i Pomianowskiego), Ewę Lasztównę ("Dom kobiet" Nałkowskiej), Lolę ("Dom otwarty" Bałuckiego), Mop ("Jakiej mnie pragniesz" Pirandella), Natalię ("Cichy Don" wg Szołochowa), Hrabinę ("Nie-boska komedia" Krasińskiego), Zosię ("Wyzwolenie" Wyspiańskiego). Występowała ponadto w krak. kabarecie "Jama Michalikowa". 31 VIII 77 przeszła na emeryturę. Źródło: Almanach sceny polskiej 1985/86. Tom XXVII. Wydawnictwo Naukowe PWN - Warszawa 1993.