Artykuły

Rozmowa z reżyserem Mikołajem Grabowskim, który wraca do Krakowa adaptacją Wychowanki Aleksandra Fredry. Premiera 22 maja na Dużej Scenie Teatru Ludowego.

Monika Jagiełło: Fredrę cenimy za błyskotliwe komedie, ale Wychowanka to utwór całkiem serio. Skąd taki wybór?

Mikołaj Grabowski: Był świetnym dramatopisarzem. Jest wart więcej, niż łatki „pierwszego komediopisarza narodu”. Ta komediowość przysłoniła charakter jego bohaterów. Bywali chciwi i głupi, lecz Fredro czynił ich zabawnymi, oszczędzając tym samym polskiego szlachcica przed ostatecznym osądem. Kiedy jednak w 1885 r. pisał Wychowankę, skończyła się jego cierpliwość. Nazywa się ją komedią serio, ale nie ma w niej nic z komedii. Brak tu pozytywnych postaci, a analiza świata jest okrutna. Polska rodzina daleka jest od ostoi cnót. Tu mamona i chęć władzy decydują o wszystkim.

Uważa Pan, te ta ponura diagnoza jest dziś aktualna?

Jest boleśnie aktualna. Instynkt Fredry nie zawiódł. Rodzinę z Wychowanki łączy patologiczna relacja. Nie potrzeba fizycznej przemocy i nałogów, by taki model się ziścił.

Scenografią i kostiumami uwspółcześnił Pan tekst Fredry. Jak wyglądała praca nad adaptacją samego języka?

Wychowankę napisano trzynastozgłoskowcem. Mimo archaizmów można nim mówić współcześnie i przejmująco. Rezygnacja z otoczki epoki to świadomy zabieg. Chcę myśl Fredry przybliżyć, a jego tekst udrapieżnić. Aktor nie oddali się od tematu, a widz od problemu.

Wraca Pan po długiej nieobecności do Krakowa. Refleksje?

Ostatnią moją premierą był Pan Tadeusz w Starym Teatrze w 2011 r. Pracowałem w Warszawie, Toruniu, Radomiu. Kraków daje mi dobrą energię. Dziś widzę, jak aktorzy z zapałem rozpracowują tekst Fredry. Zespół rośnie w siłę.

Czy Wychowanka to sygnał, że zwraca się Pan ku trudniejszym tematom na dłużej?

Coraz głębiej wchodzę we współczesność. Wkrótce będę pracował nad adaptacją Mokradełka, głośnego reportażu autorstwa Katarzyny Surmiak-Domańskiej. To spojrzenie bliskich na molestowaną w dzieciństwie kobietę.