Artykuły

(…) Rok 1861 przynosi zmiany polityczne w Galicji. Odby­wają się tam pierwsze wybory do sejmu powszechnego. (…) Atmo­sfera z okresu wyborów do sej­mu w Galicji stała się przed­miotem „bajędy dramatycznej” Brytan Bryś, pisanej na prze­łomie 1867/68 r. — tak o po­wstaniu tego jednego, z mniej znanych utworów dramatycz­nych Fredry, pisał Stanisław Pi­goń, określając go jako „wiesz­czbę polityczną na płonce pamfletu”.

Brytana Brysia Roman Kordziński — dyrektor słupskiej sceny i reżyser spektaklu (pre­miera odbyła się 18 październi­ka) — umieścił w planach reper­tuarowych minionego sezonu. Różne względy zadecydowały o przełożeniu tej realizacji na ot­warcie kolejnego sezonu i tak oto inscenizacja Brytana Bry­sia pojawiła się w momencie, kiedy gorączka wyborcza po­przedzająca dopiero co minione wybory parlamentarne osiągała zenit. Owa więc „bajęda drama­tyczna” z podtekstami politycz­nymi zyskała osobliwy kontekst sprawiający, że Fredrowską ko­medię można było — i tak chyba się stało — odczytywać przez pryzmat współcześnie istnieją­cych układów sił politycznych. A że tak właśnie się stało świadczą reakcje widowni — zarówno tej z radością odczytującej obraz współczesności jak i tej, która poczuła się urażona taką, a nie inną interpretacją postaci i zda­rzeń.

W przenoszeniu ludzkich cech i zasad obowiązujących w świecie człowieka na świat zwierząt — nie jest Fredro nowatorem. Historia satyry obyczajowej czy politycznej, posługującej się taką właśnie metodą literacką jest niezwykle bogata, poczynając od Arystofanesa, bajek Ezopowych, La’Fontaine’a i rodzimej twórczości Krasickiego. Rzec by można, że Fredro dzięki swojemu Brytanowi Brysiowi, a także bajkom — sytuuje się po­śród prekursorów Georga Or­wella, którego Folwark zwie­rzęcy zrobił ogromną furorę. A, że Fredro swą komedię napi­sał z górą sto lat temu, należy się zadziwić raczej nad aktualnością oceny polskiego społeczeństwa, sformułowaną przed wiekiem, aniżeli obrażać się. Zwłaszcza że słupskie przedstawienie, poza zawartymi aluzjami do otaczają­cej nas rzeczywistości, jest prze­de wszystkim widowiskiem efek­townym, posiadającym tę atrak­cyjność, jaką ma komedia muzy­czna. A tak właśnie pomyślane ono zostało, i takim podtytułem opatrzone. Dodajmy jednocześ­nie, że materia literacka Bryta­na Brysia odbiega od dosko­nałości formy innych komedii Fredry, często język bywa za­gmatwany, humor rozmyty w przygadaniu — zwłaszcza w części pierwszej, kiedy to budowane są związki konfliktów, związ­ków pomiędzy zwierzęcymi bo­haterami. I mimo muzyki, dob­rze śpiewanych songów, część ta jest miejscami nużąca, widz ma kłopoty z „połapaniem” się kto jest kto i kto jest z kim.

Krótsza, bardziej dynamiczna część druga, dać może znacznie więcej satysfakcji i okazji do śmiechu. Co by powiedzieć, wła­śnie muzyczność przedstawienia jest skutecznym sposobem na realizację tej „ramotki” nie naj­lepiej napisanej i przez to chyba tak rzadko pojawiającej się na scenie. W Słupsku Brytan Bryś dopełnia zapoczątkowany przez Romana Kordzińskiego cykl Fredrowski.

Spośród wykonawców tego przedstawienia z pewnością na uwagę zasługuje Radosław Ciecholewski — obok Zdzisława Pawiłojcia współtwórca muzyki i przezabawny odtwórca głównej postaci zwierzęcego światka — Osła. Poza tym na scenie ogląda­my cały zespół słupskiego teatru — wyrównany, dobrze śpiewają­cy, nie porywający może, ale sprawnie wykonujący swe zada­nia na scenie.

Przedstawienie Brytana Bry­sia, nie będące wydarzeniem artystycznym, jest jednak przy­kładem sprawnej pracy słupskie­go zespołu, i co nader ważne — a nie takie częste w praktyce teat­rów prowincjonalnych — dowodem na to, że Roman Kordziński stworzył zespół aktorski zło­żony z ludzi naprawdę się rozu­miejących, lubiących razem pra­cować, sprawnych aktorsko i wo­kalnie.