Artykuły

Dialogi karmelitanek — ostatnie dzieło znanego francus­kiego pisarza katolickiego Georgesa Bernanosa — są powsta­łym na zamówienie scenariu­szem filmowym o wyraźnych walorach scenicznych i podob­nie jak ich literacki pierwowzór — nowela Gertrudy von Le Fort pod tytułem Ostatnia na szafocie — opierają się na fak­cie historycznym, jakim była śmierć szesnastu karmelitanek z Compiegne, ściętych z wyro­ku trybunału rewolucyjnego 17 lipca 1794 roku.

Dialogi karmelitanek, ma­ją wartość szczególną, pisał je bowiem człowiek przeczuwają­cy własną śmierć i przeżywają­cy z dnia na dzień jej nieuch­ronne zbliżanie się. Zmagania bohaterek z lękiem przed zbli­żającą się śmiercią są więc od­biciem, jak się wydaje, doznań samego autora. W zachowa­niach protagonistki utworu — młodej nowicjuszki, siostry Blanki od Agonii Chrystusa — odnajdujemy echa przewijają­cego się niemal obsesyjnie we wszystkich wcześniejszych utworach G. Bernanosa motywu lęku, który włada nie tylko bo­haterami jego powieści, ale ogarnia również cały świat w nich przedstawiony. W Dialo­gach… motyw trwogi łączy się nierozerwalnie z motywem mę­czeństwa. Objawia się tu w spo­sób zadziwiający działanie ła­ski, przecież to najbardziej bojaźliwa ze wszystkich sióstr — Blanka, przeżywając duchową przemianę, z biernej obserwatorki ukrytej w tłumie stanie się bohaterką dobrowolnie idą­cą na śmierć w symbolicznym geście solidarności w męczeńst­wie ze swoimi współsiostrami.

Autor z dużą subtelnością kreśli psychologiczne portrety swoich postaci, pokazując dra­mat idei, dramat przeciwstawnych sobie racji, wynikający z różnych postaw wobec życia doczesnego.

W powojennej Polsce Dia­logi karmelitanek były nieo­becne na profesjonalnych sce­nach. Prapremiera tej sztuki (adaptacja, reżyseria i scenografia — Przemysław Basiński, muzyka — Tadeusz Woźniak, ruch sceniczny — Jerzy Stęp­niak) odbyła się w listopadzie 1990 roku na deskach Teatru Polskiego w Bydgoszczy. 24 i 25 kwietnia także poznańscy mi­łośnicy teatru będą mogli obejrzeć ten spektakl w sali klasztoru o.o. Karmelitów Bo­sych przy ulicy Działowej 25. Pierwszego dnia przedstawie­nie rozpocznie się o godzinie 19.30, drugiego zaś — o godzi­nie 20. Bilety — bardzo tanie, bo w cenie zaledwie 8 000 złotych — będą do kupienia przy klasztornej furcie.